Cinsel yolla bulaşan hastalıklar hangileri
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar (zührevi hastalıklar) bugün Türkiye`de en yaygın bulaşıcı hastalıklar arasında bulunmaktadır. Tanımlanmış 20`den fazla cinsel yolla bulaşan hastalık vardır.
Cinsel yolla bulaşan hastalıkları bir bütün olarak daha iyi anlayabilmek için beş noktayı unutmamak gerekir:
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar, her sosyal ve ekonomik düzeyden kadını ve erkeği etkiler. En çok ergenler ve genç yetişkinler arasında yaygındır. Hemen hemen tüm cinsel yolla bulaşan hastalıklarının vakalarının üçte ikisi 25 yaşın altındaki kişilerde görülmektedir.
Cinsel yolla bulaşan hastalıkların (oluş sıklığı) artmaktadır, çünkü son birkaç on yıldır genç insanlar erken yaşlarda cinsel bakımdan aktif bir yaşam sürmekte ve geç evlenmektedir, bununla birlikte bu eğilim bugün bir miktar değişme göstermektedir. Buna ek olarak, boşanma da daha yaygın bir hale gelmiştir. Sonuç olarak cinsel bakımdan aktif kişiler yaşamları boyunca farklı kişilerle cinsel ilişkide bulunmakta ve bu kişilerin potansiyel olarak bu hastalıklara yakalanma riskleri artmaktadır.
Cinsel yolla bulaşan hastalıkların birçoğu, özellikle kadınlarda, başlangıçta hiçbir semptom göstermezler ve semptomlar ortaya çıktığı zaman da, bu hastalıklar cinsel temas sırasında bulaşmayan başka hastalıklarla karıştırılabilirler. Doktorların, birden fazla seks partneri olan kişilere düzenli testler yaptırmalarını önermelerinin nedeni budur.
Cinsel yolla bulaşan hastalıkların neden olduğu sağlık problemleri kadınlarda erkeklerden daha ağır ve daha sık olma eğilimi gösterir, bunun nedeni, kısmen, semptomların ortaya çıkmaması yüzünden kadınlarda tanının daha geç, yani daha ciddi problemler oluştuğunda koyulmasıdır. Örneğin, cinsel yolla bulaşan hastalıklar rahme ve döl yoluna yayılabilir ve kısırlığın ve potansiyel olarak ölümcül ektopik (dış) gebeliğin en önemli nedeni olan pelvik inflamatuar hastalıklarına (PİH) neden olabilir. Ayrıca, papilomavirus enfeksiyonu gibi bazı cinsel yolla bulaşan hastalıklar rahim ağızı kanseriyle ilişkilidir. Bunun ötesinde, cinsel yolla bulaşan hastalıkların bazıları tedavi edilebilir, ama birçoğu üreme organlarında hasar bırakabilir ya da yaşamı tehdit eder niteliktedir- doğumdan önce ya da doğum sırasında anneden bebeğe geçebilir.
Erken tanı koyulduğunda ve tedaviye başlandığında hemen hemen tüm cinsel yolla bulaşan hastalıklar ve etkili bir biçimde iyileştirilebilirler. Gonore`nin bazı türleri, daha önce tedavi amacıyla kullanılan ilaçlara karşı direnç kazanmışlardır ve bunların tedavisi için yeni tip antibiyotiklere ihtiyaç duyulmaktadır. Günümüzde hiçbir tedavi biçimi bulunmayan en ciddi cinsel yolla bulaşan hastalık, bağışıklık sisteminin viral enfeksiyonu olan kazanılmış bağışıklık eksikliğidir. (AIDS) Uzmanlar, AIDS dışında herhangi bir cinsel yolla bulaşan hastalığa yakalanmanın, kişinin AIDS virüsü ile enfekte olma riskini arttırdığına inanmaktadırlar.
CİNSEL YOLLA BULAŞAN HASTALIKLARA YAKALANMAKTAN NASIL KAÇINABİLİRİM?
Cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korunmanın en iyi yolu cinsel ilişkide bulunmamaktır. Eğer cinsel olarak aktif bir yaşam sürmeye karar verirseniz, cinsel yolla bulaşan hastalıklara yakalanma riskinizi en aza indirgemek için yapabileceğiniz bazı şeyler vardır.
Yeni seks partnerinize herhangi bir cinsel yolla bulaşan hastalığı olup olmadığını, daha önce geçirmiş olup olmadığını ya da herhangi bir açıklanamayan semptomu olup olmadığını açık ve dürüst bir biçimde sorun; cinsel yolla bulaşan hastalıkların fiziksel belirtilerini öğrenin ve seks partnerinizin vücudundaki ve özellikle genital bölgedeki yaraları, kızarıklıkları ve akıntıları kontrol edin; eğer partnerinizde cinsel yolla bulaşan hastalık belirtisi varsa onunla cinsel ilişkiye girmeyin ve cinsel ilişki sırasında prezervatif kullanın ve doğru olarak kullanın. Diyaframlar da cinsel yolla bulaşan hastalıkların bulaşma riskini azaltmak açısından yardımcı olabilirler. Bilim adamları, cinsel yolla bulaşan hastalıkların önlenmesinde spermisitlerin yararlılığını ve cinsel yolla bulaşan organizmalarını öldürüp öldürmediklerini araştırmaktadırlar. Eğer, cinsel olarak, birden çok uzun vadeli seks partnerleriniz varsa, herhangi bir semptom olmasa bile, düzenli olarak cinsel yolla bulaşan hastalıkların kontrolünü yaptırın ve cinsel yolla bulaşan hastalıkların yaygın semptomlarını öğrenerek, ne kadar hafif olursa olsun herhangi bir semptom ortaya çıktığında vakit geçirmeden tıbbi yardım için bir uzmana başvurun.
Cinsel yolla bulaşan hastalığın tanısı koyulan herkes yakın geçmişteki seks partnerlerinin tümünü haberdar etmeli ve kontrol yaptırmalarını sağlamalıdır; doktorun direktiflerini izlemeli, verilen ilaçları tümüyle kullanmalı ve enfeksiyonun tamamen tedavi edildiğinden emin olmak için tedavi sonrası izleme kontrolleri yaptırmalıdır. Cinsel yolla bulaşan bir hastalığın tedavisini görürken, tüm cinsel ilişkilerden uzak durulmalıdır.
Prof. Dr. Özay ORAL
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı
